Kerst in Zweden: licht in de donkerste dagen

In Zweden begint kerst niet met een boom of cadeaus, maar met licht.

Op 13 december vieren de Zweden Luciadagen, het feest van Santa Lucia. Vroeg in de ochtend trekken meisjes met witte jurken en kransen van kaarsen op hun hoofd door scholen, verzorgingshuizen en dorpen. Ze zingen zachte liederen over licht dat de duisternis verdrijft. De geur van lussekatter, saffraanbroodjes in de vorm van een S, hangt in de lucht. Dat moment kaarslicht, gezang en koffie is het echte begin van kerst in Zweden. Je kan dit ook volgen op SVT Play de Zweedse Openbare Omroep.

Vanaf dan wordt het land stilaan een lichtzee. Elk raam krijgt zijn adventsstake, een houten kandelaar met zeven lampjes, of een ster die voor het raam hangt. Geen flitsende kerstverlichting, maar warm, zacht licht dat thuiskomen betekent.

Op kerstavond, Julafton, draait alles om eten, samenzijn en Kalle Anka. Elk jaar om drie uur op de middag van Kerst kijkt zowat elk Zweeds gezin naar de Disney-special Kalle Anka och hans vänner önskar God Jul. Daarna schuift iedereen aan voor het julbord, het kerstbuffet dat een ode is aan traditie.

Een julbord bestaat uit verschillende rondes. Eerst vis sill (ingelegde haring), gravad lax (gemarineerde zalm) daarna vleesgerechten zoals köttbullar (gehaktballetjes), prinskorv (kleine worstjes) en julskinka, de geroosterde kerstham met mosterdkorst die het hart van de tafel vormt. Daarbij horen aardappelen, rodekool en soms Janssons frestelse, een ovenschotel met aardappel, ansjovis en room.

Om te drinken is er julmust, een donker, kruidig frisdrankje dat alleen rond kerst verkocht wordt en zelfs de verkoop van cola tijdelijk doet dalen. Voor wie het liever warm heeft: een glas glögg, kruidige warme wijn met amandelen en rozijnen, mag niet ontbreken.

Wanneer buiten de sneeuw valt en binnen enkel kaarsen branden, voelt kerst in Zweden niet als een spektakel, maar als een traditie die het hart verwarmt. Alles ademt rust, ritme en verbondenheid — precies wat je nodig hebt in de donkerste dagen van het jaar. Een bijzondere traditie is Kalle Anka iets waar bijzonder veel Zweden een traditie van gemaakt hebben om over generaties heen voor de buis te kruipen.