Julbord: de Zweedse kersttafel vol traditie

In Zweden draait kerst niet om één gerecht, maar om een hele tafel.

Letterlijk zelfs, want Julbord betekent gewoon ‘kersttafel’ (Jul = kerst, bord = tafel). Je zou het kunnen vergelijken met ons kerstbuffet, maar dan met veel meer ritueel, geur en herhaling. Elk jaar, in elk gezin, komt dezelfde tafel terug — en dat is precies wat het zo mooi maakt.

Een tafel die verhalen vertelt

Een klassiek julbord bestaat uit verschillende rondes. Eerst komt de vis: ingelegde haring (sill) in allerlei smaken, van mosterd tot dille, gevolgd door zalm, gerookt of als gravad lax — zacht gemarineerd met suiker, zout en kruiden.

Daarna volgt het vleesgedeelte met julskinka, de geroosterde kerstham met mosterdkorst, köttbullar (gehaktballetjes) en prinskorv, kleine worstjes die knappen als je ze bakt. Daarbij horen aardappelen, rodekool en vaak Janssons frestelse, een romige ovenschotel met aardappel, room en ansjovis.

En ja, er is altijd knäckebröd en een lepeltje mosterd (senap) binnen handbereik.

Samen aan tafel

Een julbord is niet iets wat je afwerkt, maar beleeft. Mensen nemen de tijd, praten, lachen en staan tussendoor recht om “nog wat te halen”. In december bieden bijna alle restaurants een julbordbuffet aan, vaak in oude boerderijen of aan het water. In steden is reserveren een must.

Het eten is belangrijk, maar de sfeer is belangrijker.

Julmust, Glögg en gezelligheid

Bij het eten hoort julmust, een donker, kruidig frisdrankje dat enkel rond kerst verkocht wordt. Er is een soortgelijk drankje dat ook rond Pasen verkocht wordt. Er zijn bijzondere gelijkenissen maar volgens de Zweden een ander drankje. Er zijn wel wat memes op het web die daar de draak mee steken ;-).

Voor wie iets warms wil, is er glögg, kruidige wijn met amandelen en rozijnen, vaak geserveerd in kleine glaasjes. Het is die geur — kruidig, zacht en zoet — die je bijblijft.

Eten met betekenis

Wat het julbord zo bijzonder maakt, is dat het overal hetzelfde lijkt, maar bij iedereen anders smaakt. Elk gezin heeft zijn favorieten, zijn kleine variaties, zijn geheim recept. Het is een feest van herkenning een tafel die zegt: het is weer kerst, we zijn samen, het licht keert terug.

Het doet ons mogelijks terugdenken aan de tafel bij de bomma. Zelfs jaren nadat “de bomma'“ er niet meer is spreken we nog steeds over de gerechten die toen op tafel stonden. Hoe je het maakt heeft iedereen het raden naar, maar iedereen is het erover eens dat dat het beste was.